Tot en met 2015 kennen we nog de Verklaring ArbeidsRelatie (VAR). De VAR verklaring is voor iedereen die niet in loondienst is en zelfstandig werkzaamheden uitvoert voor een of meerdere opdrachtgevers.
Het aanvragen of hebben van een VAR is niet verplicht, maar wel aan te raden voor freelancers of zelfstandigen zonder personeel en wordt meestal ook gevraagd door opdrachtgevers. Voornamelijk in het geval van grotere of regelmatig terugkerende opdrachten bij eenzelfde opdrachtgever.
Inhoudsopgave:
VAR geeft zekerheid
Type VAR verklaringen
Basis vragenlijst
Modelovereenkomst 2016
Implementatieperiode tot 2017
VAR geeft opdrachtgever zekerheid
Met een VAR garandeer je je opdrachtgevers dat je zorg draagt voor je eigen belastingafdrachten, waardoor de opdrachtgever (achteraf) geen premies en loonheffingen voor jou hoeft te betalen. De VAR is een soort statuserkenning voor freelancers en zzp’ers, maar meer dus nog een zekerheidstelling voor de opdrachtgever dat deze achteraf niet voor verrassingen komt te staan in de vorm van naheffing van loonbelasting en premies.
4 typen VAR-verklaringen
Er zijn van de VAR vier varianten. Deze varianten van de VAR zijn er omdat de omstandigheden van freelancers en zzp’ers nogal kunnen verschillen en daar op deze manier iets meer rekening mee kan worden gehouden dan bij een algemene verklaring arbeidsrelatie. Op basis van de verschillende situaties waarvan sprake kan zijn, is er onderscheid gemaakt in de volgende vier typen verklaringen arbeidsrelatie:type VAR verklaringen:
De VAR-wuo – Deze verklaring is de verklaring waarbij resultaten worden aangemerkt als winst uit onderneming.
De VAR-dga – Deze vorm is voor directeuren/grootaandeelhouders geldt dus bij werkzaamheden vanuit een vennootschap.
De VAR-row – Een verklaring arbeidsrelatie waarin de inkomsten worden gezien als resultaat uit overige werkzaamheden.
De VAR-loon – Bij deze vorm gaat het om inkomsten uit een dienstbetrekking.
Inschatting welke VAR verklaring op basis van vragenlijst
Een VAR kun je aanvragen bij de belastingdienst. Je kunt online een formulier downloaden, maar je kunt dit formulier ook schriftelijk aanvragen. Het formulier bevat een aantal vragen die de opdrachtnemer invult. Op basis van de realiteit of verwachting voor de toekomst. De vragen die gesteld worden gaan over de aard van de werkzaamheden, of je ingeschreven staat bij de Kamer van Koophandel, het aantal opdrachtgevers, of je wel of geen personeel in dienst hebt en wat je eigen oordeel is over de werkzaamheden die je gaat verrichten.
Aan de hand van de antwoorden op deze vragen kan de Belastingdienst een inschatting maken en bepalen welke verklaring op de aanvrager van toepassing is.
De Belastingdienst kijkt naar totaalplaatje
Het is niet zo, dat als je niet heel veel opdrachtgevers hebt, je dan niet in aanmerking komt voor een VAR. Het gaat niet alleen om het aantal opdrachtgevers, de Belastingdienst kijkt naar het complete plaatje en bekijkt bijvoorbeeld ook hoeveel ondernemersrisico je loopt. Een verklaring arbeidsrelatie heeft in principe de geldigheidsduur van een jaar.
Modelovereenkomst 2016 in plaats van VAR verklaring
Dit is dus de situatie zoals die tot en met 2015 van kracht is. Vanaf 2016 gaat er namelijk wat veranderen. De VAR verdwijnt per en daarvoor in de plaats komt de Wet DBA: De Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties. In deze wet wordt meer verantwoording gelegd bij de opdrachtnemer voor een correcte arbeidsrelatie. In plaats van de verklaring arbeidsrelatie wordt per 1 januari 2016 gewerkt met goedgekeurde modelovereenkomsten.
Goedgekeurde modelverklaringen
De Belastingdienst stelt deze overeenkomsten in samenwerking met andere organisaties op. Dit kunnen bijvoorbeeld ook overeenkomsten voor een hele branche of beroepsorganisatie zijn. De bedoeling is dat eenmaal bestaande overeenkomsten openbaar worden en dat deze ook door anderen kunnen worden gebruikt. Het staat ondernemers ook vrij om eigen contracten te gebruiken.
Modelovereenkomsten tegen schijnconstructies met zzp’ers
De modelovereenkomsten zijn bedoeld om de schijnconstructies met zzp’ers nog beter tegen te gaan en de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer beter in balans te brengen. De basis is dezelfde als die van de VAR, alleen is er nu dus iets meer evenwicht in de verantwoordelijkheden van beide partijen. Net als de VAR zijn deze modelovereenkomsten niet verplicht, maar de meeste opdrachtgevers zullen er zeker mee komen als je als zelfstandige voor ze aan de slag gaat en je gaat dus een relatie aan waarbij diensten worden geleverd en afgenomen en betaald.
Net als VAR verklaring niet verplicht, wel aan te raden
Het is overigens niet verplicht een door de Belastingdienst goedgekeurde overeenkomst te gebruiken. Opdrachtgevers kunnen zoals gezegd ook een eigen overeenkomst gebruiken. Het voordeel van een door de belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst is natuurlijk wel dat dan op voorhand vaststaat dat er geen sprake is van een loondienstverband. De opdrachtgever hoeft dan dus geen heffingen en premies te betalen (en de opdrachtnemer heeft vanzelfsprekend geen recht op uitkering of inkomsten bij arbeidsongeschiktheid, ziekte of werkloosheid).
Winst uit onderneming of resultaat uit overige werkzaamheden
Het gebruiken van een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst zegt overigens nog niets over de inkomsten van de opdrachtnemer. De status van de gefactureerde inkomsten (dus of deze als winst uit onderneming worden gezien of als resultaat uit overige werkzaamheden) wordt definitief vastgesteld aan de hand van de aangifte inkomstenbelasting.
Veranderingen hebben gevolgen
Als blijkt dat de manier van werken van de opdrachtgever en de opdrachtnemer intussen verandert en dus niet – meer – gaat zoals in de overeenkomst staat beschreven en is ondertekend, zal de opdrachtgever alsnog loonheffingen moeten inhouden en betalen. In dit geval betekent dat ook, dat de opdrachtnemer wel is verzekerd voor werknemersverzekeringen.
Implementatieperiode tot 1 januari 2017
De Belastingdienst heeft voor de nieuwe regeling met de modelcontracten vanuit de Wet DBA die per 1 januari 2016 in de plaats komt van de VAR een implementatieperiode van een jaar gesteld. Tot 1 januari 2017 krijgen opdrachtgevers en opdrachtnemers de gelegenheid hun werkwijze aan te passen aan de nieuwe regeling en dus met de nieuwe contracten te gaan werken. Tot die tijd is er wel toezicht, maar worden nog geen handhavingsmaatregelen opgelegd. Al worden duidelijke gevallen van fraude natuurlijk als vanouds meteen aangepakt. Daarin zal de Belastingdienst in haar werkwijze en handhaving uiteraard niets veranderen.
Controle en duidelijkheid voor alle partijen
Uiteindelijk zijn de verklaringen, zowel VAR als een modelovereenkomst, bedoeld om scheve, verdachte en frauduleuze situaties in arbeidsrelaties tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers te ontmoedigen, voor te zijn en in het geval van constatering maatregelen op te leggen. En natuurlijk zorgt een dergelijk document ook bij de opdrachtnemer en opdrachtgever voor duidelijkheid vooraf, zodat geen van beiden achteraf voor onaangename verrassingen komt te staan.
